De afgelopen weken heb ik twee veel gelezen en gedeelde artikelen gepubliceerd, waarin ik schreef over twee verschillende rechtszaken waarbij leidinggevenden van bedrijven na een dodelijk arbeidsongeval door de rechtbank werden veroordeeld tot taakstraffen. Ik heb toen ook aangegeven dat dit soort procedures waarbij leidinggevenden voor de rechter komen te staan, in de toekomst meer zullen gaan voor komen. In verschillende commentaren werd aangegeven dat men een taakstraf zelfs niet in verhouding vindt staan tot het leed van een dodelijk ongeval. Daar ben ik het helemaal mee eens. Er is een grote rol weggelegd voor het management.
In de beide artikelen heb ik ook aangegeven dat bij veel leidinggevenden van bedrijven het slecht gesteld is met de veiligheidskennis en het besef van hun wettelijke verantwoordelijkheden. Ik heb dat onderbouwd met de constatering van de Inspectie SZW dat bij 2/3 van de Nederlandse bedrijven de Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) niet op orde is (Bron: Jaarverslag Inspectie SZW 2020). Dit gegeven moet gezien worden als een ‘groot vraagteken’ bij het Arbobeleid van deze bedrijven. En misschien moeten we er zelfs aan toevoegen dat er wellicht wel een RI&E is, maar dat het om verschillende redenen schort aan de uitvoering van het Plan van Aanpak.
Misschien waren de beide artikelen over de rechtszaken een eyeopener voor u? Misschien heeft u ze nog niet gelezen? Dan raden we u aan om ze in ieder geval beiden te lezen!
Als leidinggevende veroordeeld.
Leidinggevende, word nu toch eens wakker!
Beide artikelen geven duidelijkheid over wat ook u kan gebeuren als er een dodelijk ongeval binnen uw bedrijf is geweest. Natuurlijk moet u dan verwijtbaar zijn door nalatigheid, onachtzaamheid en aanmerkelijke onvoorzichtigheid.
Niet bij u…
Nu zegt u natuurlijk dat daar bij uw bedrijf en onder uw leiding absoluut geen sprake van is. U bent van goede wil en probeert de veiligheid binnen het bedrijf naar een hoger level te tillen, maar u wordt geconfronteerd met het onveilig gedrag van verschillende medewerkers die zich schijnbaar niet aan de regels willen houden. Dan zou mijn volgende vraag aan u zijn: “Hoe gaat u dan om met toezicht en correctie?”.
Ik wil ook even terug naar de algemene vragen die ik in het eerste artikel heb gesteld aan de leidinggevenden van de Nederlandse bedrijven:
- Vindt u als leidinggevende dat er binnen uw bedrijf voldoende aandacht is voor de veiligheid van de medewerkers?
- Is het bedrijf in het bezit van een actuele Risico Inventarisatie & Evaluatie en een duidelijk Plan van Aanpak?
- Stelt u veilige arbeidsmiddelen ter beschikking?
- Geeft u bij aankoop van machines c.q. productielijnen wel voldoende aandacht gegeven aan de veiligheid?
- Hoe is het gesteld met de veiligheid op de werkvloer?
- Is er een duidelijk ARBO beleid?
- Hoe is het met de voorlichting en training van de medewerkers t.a.v. het veilig werken? Maar ook met de training van het management?
- Zijn er voldoende werk-, bedienings- en veiligheidsinstructies?
- Worden de machines en productielijnen binnen het bedrijf bij onderhouds- en schoonmaakwerkzaamheden altijd op de juiste manier veilig gesteld?
- Is er altijd sprake van een goed toezicht op de naleving van de veiligheidsregels?
Zo zou ik op grond van de Arbeidsomstandighedenwetgeving nog veel meer vragen kunnen stellen.
Waren er vragen waarop u eerlijk ‘nee’ moest antwoorden? Dan is het tijd om ook eens kritisch te kijken naar het Arbobeleid van uw bedrijf. En ook kritisch naar uw eigen rol.
De eigen rol
Bij dat kritisch kijken is het misschien goed om uzelf het volgende maar eens af te vragen:
- Bent u zich bewust dat u binnen de groep waar u leiding aan geeft een voorbeeldfunctie heeft?
- Houd ú zich altijd aan de veiligheidsvoorschriften?
- Bent u duidelijk in jouw communicatie?
- Spreekt u medewerkers aan op onveilig gedrag?
- Is veiligheid regelmatig onderwerp bij vergaderingen of afdelingsoverleg?
- Waar liggen uw prioriteiten, alleen maar meer productie en meer efficiency, of is er ook oog voor veilig werken?
- Hoe is het gesteld met úw kennis van de veiligheidswetgeving binnen Nederland? Of vertrouwt u op de deskundigheid van andere medewerkers?
Duidelijk moet zijn dat u een belangrijke rol vervult binnen het veilig werken binnen uw bedrijf. Of u nu de eindverantwoordelijke of een afdelingsmanager bent maakt daarbij niet uit.
Het management
De laatste jaren wordt er veel gesproken over het veiligheidsgedrag, met een mooi woord ‘human behavoir’. Meestal ligt de focus op de medewerkers van de werkvloer. Want zij zijn degenen die onveilig werken. Maar volgens mij begint een beter veiligheidsgedrag op de werkvloer bij het veiligheidsgedrag van het management en de afdelingsmanagers. Dáár moet duidelijk zijn op welk level de veiligheid van het bedrijf zou moeten liggen. Door hen moet het Arbobeleid ontwikkelt én (uit)gedragen worden.
Ik durf te stellen dat veiligheid geen kwestie is van ‘bottum up’ maar eerst van ‘top down’. Het management moet veiligheid denken en gedrag initiëren. Natuurlijk is dan (‘bottom up’) informatie van de werkvloer noodzakelijk. De Arbeidsomstandighedenwet geeft aan dat medewerkers de plicht hebben om onveilige situaties te melden. Voor de werkvloer moet het dan wel duidelijk zijn hoe zij bepaalde onveilige situaties moeten melden (welke wegen zij moeten bewandelen). U moet zorgen voor de juiste structuur binnen de organisatie. Daarbij moeten ze natuurlijk wel het gevoel hebben dat er met de gemelde zaken iets gedaan wordt.
Ook moet u in staat zijn om veiligheid technische zaken zelf te beoordelen. Loop eens door uw bedrijf en kijk eens wat er op de werkvloer gebeurt. Laat u op de vloer informeren. Maak u veiligheidskennis eigen door het volgen van veiligheidstrainingen. Wij als Interactieve Veiligheids Opleidingen Barneveld bieden verschillende trainingen aan die u kunnen helpen om uw veiligheidskennis te verbeteren.
Ik zou willen eindigen met het volgende ‘Verbeter de veiligheid in uw bedrijf, begin bij uzelf!’.