We zijn allemaal jong geweest (of zijn dat nog). De oudere lezers weten uit eigen ervaring dat toen we jong waren we veel minder gevaar zagen dan nu. Soms hadden we zelfs last roekeloos gedrag. In het verkeer worden jongeren aangeduid als beginnend bestuurder en daarom moeten zij een hogere autoverzekeringspremie betalen. De Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) publiceerde in 2014 al het rapport ‘Risicogedrag van jongeren vraagt integrale aanpak’. Hierin wijzen zij op allerlei aspecten waarom jongeren nu eenmaal een groter risicogedrag vertonen.
Een van de bevindingen is “dat de hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor impulscontrole, planning en integratie van informatie (het controlesysteem), tijdens de vroege adolescentie nog volop in ontwikkeling zijn. Tegelijkertijd worden de hersendelen die gevoelig zijn voor prikkels, beloningen, nieuwe ervaringen, en delen die samenhangen met de bevrediging van behoeften (het limbische systeem) extra gestimuleerd door de puberteitshormonen.” Een andere bevinding is: “de inschatting van de kans dat een gevaar zich voor zal doen, en de kans dat het jou zal treffen. Vaak wordt aangenomen dat jongeren beide onderschatten en dat zij zich daarom riskanter gedragen dan volwassenen.”[1] Vraag is hoe we met deze gegevens om moeten gaan binnen onze bedrijven? Besteden we er extra aandacht aan binnen ons Arbobeleid, bijvoorbeeld? Deze vraag mogen we onszelf, vooral als werkgever, best weleens stellen.
Hand en vingers kwijt
Aanleiding voor dit artikel is een triest bedrijfsongeval van een jongen van 17 jaar[2]. Op een namiddag in februari 2018 raakte de jongeman bij een bedrijf in het Belgische Diepenbroek (in de buurt van Hasselt) bekneld in een plooimachine (kantbank). Toen hij een correctie wilde doorvoeren, duwde hij per ongeluk de voetbediening in. Als gevolg kwamen de messen van de machine naar beneden. Aan zijn beide handen liep hij vervolgens een plet- en scheurtrauma op. Waarbij hij zijn linkerhand en 4 vingers van zijn rechterhand verloren heeft. Uiteindelijk konden de specialisten zijn hand wel terugplaatsen, al werd zijn voorarm met enkele centimeters ingekort. Zijn rechterhand werd operatief gefixeerd. Door deze gebeurtenissen heeft de jongeman blijvende hinder bij het schrijven en computeren en kan hij geen zware fysieke arbeid meer leveren.
Rechtzaak
De jongen nam een advocaat in de arm en daagde zowel het bedrijf als de school voor de rechtbank. “Er was een oorzakelijk verband tussen het gebrek aan een risicoanalyse en de opgelopen schade”, vat zijn advocaat samen. “Het bedrijf had nooit op de lijst van stageplaatsen mogen staan.”
De procureur vorderde vier keer een geldboete van 20.000 euro. “Er was geen aangepaste beveiliging, geen goed functionerende noodknop en de plooibank beschikte niet over veiligheidsinstructies. De jongen had bij zijn stagebegeleider al laten weten dat zijn stage niet aangenaam was en dat hij onder druk werd gezet sneller te werken. Uitspraak in deze zaak moet nog gedaan worden.”
Als dit in België kan gebeuren, dan kan dat ook in Nederland. En niet alleen bij een stagiair, maar ook bij andere jongeren die binnen onze bedrijven werkzaam zijn.
De cruciale vraag nu is of het bedrijf te kort geschoten is in hun zorgplicht. Als we er de wetgeving op naslaan, dan zien we dat zowel in het Arbeidsbesluit Jeugdigen als in het Arbeidsomstandighedenbesluit duidelijk aangegeven dat er speciale aandacht moet zijn voor jongeren onder de 18 jaar en aan welke werkzaamheden ze wanneer wel en niet mogen doen. Maar is u dat bekend?
De wet
In de Arbeidsomstandighedenwet worden werkgevers opgeroepen om rekening te houden met jeugdigen binnen hun organisatie. E.e.a. is dan gebaseerd op speciale wetsartikelen die gericht zijn op werk dat door jongeren onder de 18 jaar wordt verricht. Zijn ze onder de 15 jaar, dan mogen ze niet werken aan machines. Zijn ze onder de 18 jaar dan mogen werkzaamheden aan machines waaraan gevaren verbonden zijn, alleen onder toezicht gedaan worden.
Arbeidsbesluit Jeugdigen BES art. 10 lid 1
Een jeugdige mag geen arbeid verrichten aan of in de nabijheid van machines of werktuigen welke gevaarlijk zijn vanwege hun bewegende delen, tenzij er een doeltreffende beveiliging is aangebracht, waarvan de werking geheel onafhankelijk is van degene die de machine of het werktuig bedient.
Arbeidsomstandighedenbesluit art. 137 lid 2
Als jeugdige werknemers arbeid moeten verrichten waaraan specifieke gevaren, met name voor arbeidsongevallen als gevolg van een gebrek aan werkervaring, het niet goed kunnen inschatten van gevaren en het niet voltooid zijn van de geestelijke en lichamelijke ontwikkeling van de jeugdige werknemer, zijn verbonden, mag die arbeid slechts worden verricht, indien het deskundig toezicht zodanig is georganiseerd dat die gevaren worden voorkomen. Indien dat niet mogelijk is, mag die arbeid niet door jeugdige werknemers worden verricht.
Cruciaal in deze wetsartikelen, zijn twee zaken. Als eerste dat machines waaraan jongeren werken afdoende beveiligd moeten zijn (moet natuurlijk altijd, voor alle werknemers) en ten tweede dat jongeren risicovolle werkzaamheden alleen onder deskundig toezicht mogen uitvoeren, omdat jongeren weinig werkervaring hebben, lichamelijk en geestelijke nog niet uitontwikkeld zijn en dat ze gevaren moeilijk kunnen inschatten (zie art. 137 lid 2 van het Arbeidsomstandighedenbesluit).
Überhaupt: de kantbank?!
Nu is een kantbank een moeilijk te beveiligen machine, gezien de werking. Dus hier had sowieso sprake moeten zijn van werken onder deskundig toezicht. Op grond van het Arbeidsbesluit Jeugdigen BES art. 10 lid 2a kunnen we zelfs stellen dat ze helemaal niet met een kantbank mogen werken.
Arbeidsbesluit Jeugdigen BES art. 10 lid 2a
Een jeugdige mag geen arbeid verrichten aan of met machines of werktuigen, hieronder omschreven, waarvan de werking, ook indien de vereiste beveiliging daarop aanwezig is, bijzonder gevaar oplevert:mechanisch aangedreven afkantbanken, kantbanken en zetbanken;
De genoemde jongen van 17 jaar is voor de rest van zijn leven door dit bedrijfsongeval gehandicapt en beperkt in zijn mogelijkheden. Dit wil je toch niet op je geweten hebben?
De les
Welke les leren we hieruit? Als bedrijf moeten we kritisch kijken naar de werkzaamheden die we jongeren binnen ons bedrijf laten uitvoeren. Aan de hand van een Risico Inventarisatie & Evaluatie moeten we een beslissing nemen of een jeugdige bepaalde werkzaamheden mag doen en wanneer er sprake moet zijn van deskundig toezicht. Loop eens een rondje op uw bedrijf en ga eens na of dit bij u goed functioneert. Een gewaarschuwd man telt voor twee!
[1] https://www.swov.nl/sites/default/files/publicaties/rapport/r-2014-09.pdf
[2] https://www.hln.be/in-de-buurt/diepenbeek/stagiair-17-verliest-hand-bij-arbeidsongeval-en-daagt-school-en-werkgever-voor-rechtbank~a8a68e69/?referer=https%3A%2F%2Fwww.linkedin.com%2Ffeed%2Fupdate%2Furn%3Ali%3Aactivity%3A6625114735480193025%2F