Het is eindelijk zover. De Inspectie SZW gaat vanaf 2020 weer meer preventieve inspecties uitvoeren. Dus, meneer de werkgever, de hoogste tijd voor een verandering van uw veiligheidsbeleid. Aanpassing van beleid, bedrijfscultuur en veiligheidsgedrag van uw medewerkers wordt steeds noodzakelijker. Bij een preventieve inspectie kan het niet hebben van een actuele Risico Inventarisatie en Evaluatie beboet worden met een direct oplegbare boete. Sinds 2019 betekent dit volgens het nieuwe, aangescherpte beleid een categorie 5 overtreding met een normbedrag van €4.500,-. Tevens kan bij het ontbreken van een Plan van Aanpak het normbedrag verhoogd worden met €3.000,-.
Bij de presentatie van het Jaarplan 2020 afgelopen maandag gaf inspecteur-generaal van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Marc Kuipers aan dat men vanaf 2020 gaat werken aan een herstel van de balans tussen ongevalsonderzoeken en preventieve inspecties. Zoals al in eerdere publicaties te lezen valt, zijn wij al jaren van mening dat er meer aandacht moet komen voor preventieve inspecties in plaats van alleen maar ongevalsonderzoeken uitvoeren en boeterapporten uitschrijven. Gelukkig heeft de politiek dat de afgelopen jaren ook ingezien en heeft de Inspectie SZW meer geld en mankracht gekregen. Marc Kuipers stelt tijdens de presentatie dat de inspectiedienst zo preventie van arbeidsongevallen wil bevorderen en herhaling van ongevallen wil voorkomen. Ook stelt hij dat niet slechts overtreding alleen centraal zullen staan, maar dat de inspecteurs weer breder gaan kijken. Daarbij zal men vooral inzetten op verbetering van de naleving van de kernpunten van de Arbeidsomstandighedenwet[1]. Hij stelt dat het direct beboeten van bedrijven die geen Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) hebben, zal helpen en zal resulteren in een beter arbobeleid bij bedrijven. Met andere woorden de noodzaak voor het opstellen en het onderhouden van een RI&E en een Plan van Aanpak wordt door deze aanpak voor bedrijven groter. Eerder heeft Marc Kuipers al eens aangegeven dat bijna 50% van de bedrijven niet beschikt over een actuele RI&E. Tijdens de presentatie van het jaarplan 2020 stelde hij dit nog scherper, door aan te geven dat slechts 1/3 van de Nederlandse Bedrijven beschikt over een RI&E waarin alle arbeidsrisico’s zijn geïnventariseerd. Dit geeft al aan dat er bij bedrijven sprake moet zijn van een gedragsverandering. Door middel van preventieve inspecties hoopt men dit te bewerkstelligen. Meer preventieve inspecties betekent dan ook, voor de nalatige werkgevers, een hogere pakkans.
Afgelopen jaar heeft de Inspectie SZW gewerkt aan een gedifferentieerde aanpak. Men heeft verschillende alternatieven voor het reguliere ongevalsonderzoek onderzocht. De verschillende alternatieven hebben gemeen dat er een sterker preventief effect vanuit gaat, aldus Kuipers. De eerste resultaten van deze aanpak laten zien dat de interventies van de Inspectie effectiever en efficiënter zijn. Kuipers geeft daarom ook aan dat men in 2020 deze aanpak verder uit zal werken.
Men zal ook meer aandacht gaan schenken aan het omgaan en werken met gevaarlijke stoffen, omdat circa 1 op de 6 werknemers daarmee te maken heeft. Met het programma ‘Bedrijven met gevaarlijke stoffen (BmGS)’ wil men de procesveiligheid en de bestrijding van acute en chronische blootstellingsrisico’s gaan aanpakken. In 2020 gaat de inspectie dit programma omvormen tot een deskundig ‘dedicated team’ voor de aanpak van gevaarlijke stoffen.
Ook wil men in 2020 een publicatie uitbrengen over de preventie van beroepsziekten. Hierbij wil men aandacht vragen voor beroepszieken en de oorzaken hiervan.
Wel wijst Marc Kuipers bij de publicatie op het trieste feit dat er steeds meer ernstige arbeidsongevallen gemeld worden. Begin 2019 werd er door de inspectie gepubliceerd dat we sinds 2015 weer een stijging van zowel de arbeidsongevallen als de dodelijke arbeidsongevallen zien. Vorig jaar in 2018 hadden we te maken met 71 arbeidsongevallen en in 2019 hebben we ook alweer 65 dodelijk arbeidsongevallen.
Natuurlijk moeten we bij het interpreteren van de cijfers meenemen dat er de laatste jaren dankzij de groeiende economie er ook meer werkende Nederlanders zijn. Maar de cijfers liegen niet. Het grote percentage van bedrijven die niet beschikken over een actuele RI&E en Plan van Aanpak is natuurlijk dan ook een teken aan de wand. We hopen dan ook dat de preventieve inspecties de trend kunnen keren.
In het jaarplan 2020 spreekt men over de relatief veel arbeidsongevallen in de industrie, waarbij onveilige machines of het onveilige gebruik daarvan een belangrijke oorzaak lijken. Men stelt zelfs dat er sprake is van een gebrekkige veiligheidscultuur. Uit eigen ervaring kunnen we dit onderschrijven. Anno 2019 zijn er nog steeds bedrijven waar gewerkt wordt men onveilige machines en zien we dat ook het veiligheidsgedrag van medewerkers te wensen over laat. Voeg daar falend toezicht aan toe en we hebben de bron van veel onveilige situaties te pakken.
De nieuwe aanpak van de Inspectie SZW kunnen we dan ook alleen maar toejuichen. Verhoogde pakkans zal naar alle waarschijnlijk effectief gaan werken. Maar zoals zo vaak moeten we het eerst nog zien en dan zullen we het ook geloven. Maar voor nu willen we zeker de Inspectie SZW met het nieuwe beleid onderschrijven als een aanpak die zou kunnen werken. Is pakkans voor veel Nederlanders niet een overweging om wel of niet te snel te rijden. Straks mogen we nog 100 km rijden op de snelweg. Maar als de pakkans niet verhoogd wordt zal die regel ook met voeten getreden worden.
Uiteindelijk is voorlopig onze conclusie: ‘Meneer de werkgever, het is de hoogste tijd om te gaan werken aan uw veiligheidsbeleid, verandering van de veiligheidscultuur in uw bedrijf en meer aandacht voor het veiligheidsgedrag van uw medewerkers. Zeker voor de veiligheidscultuur en het veiligheidsgedrag zijn praktische veiligheidstrainingen een must. Uiteindelijk gaat het vooral om het veiligheidsbewustzijn’.
[1] RI&E, contract met een arbodienstverlener, BHV en een preventiemedewerker