De afgelopen weken heb ik drie veel gelezen en gedeelde artikelen gepubliceerd waarin ik schreef over twee verschillende rechtszaken waarbij leidinggevenden van bedrijven na een dodelijk arbeidsongeval door de rechtbank werden veroordeeld tot taakstraffen. Ik heb toen ook aangegeven dat dit soort procedures waarbij leidinggevenden voor de rechter komen te staan in de toekomst meer zullen gaan voor komen en dat het schort aan hun veiligheidskennis.
In de artikelen heb ik ook aangegeven dat bij veel leidinggevenden van bedrijven het slecht gesteld is met de veiligheidskennis en het besef van hun wettelijke verantwoordelijkheden. Ik heb dat toen onderbouwd met de constatering van de Inspectie SZW dat bij 2/3 van de Nederlandse bedrijven de Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) niet op orde is (Bron: Verslag Inspectie SZW 2020). Dit gegeven moet gezien worden als een ‘groot vraagteken’ bij het Arbobeleid van deze bedrijven. En misschien moeten we er zelfs aan toevoegen dat er misschien wel een RI&E is maar dat het om verschillende redenen schort aan de uitvoering van het Plan van Aanpak.
Misschien waren de artikelen over de rechtszaken een eyeopener voor u? Misschien heeft u ze nog niet gelezen? Dan raden we u aan om ze in ieder geval beiden te lezen!
Als Leidinggevende veroordeeld
Leidinggevende, word nu toch eens wakker!
Als ik refereer aan de veiligheidskennis van het management en de leidinggevenden dan wil ik daar gelijk veiligheidskennis op de werkvloer bij betrekken.
Certificering
In de bouw en de installatiewereld is het VCA certificaat ingeburgerd (volgens gegevens 1,5 miljoen werknemers en 15.000 bedrijven met een VCA certificaat). Tegenwoordig zien we dat veel opdrachtgevers dat vragen van onderaannemers, dat zij als bedrijf en hun medewerkers VCA gecertificeerd zijn. Bij productiebedrijven en allerlei andere branches kennen we deze certificering niet. Wel zijn er mogelijkheden tot het behalen van allerlei certificaten zoals voor het werken met een heftruck en een hoogwerker. Maar een van certificaat veilig werken is bij veel bedrijven geen sprake. Is veilig werken daar dan niet noodzakelijk of werkt iedereen daar absoluut veilig?
Opmerking: ik wil hier geen discussie openen over de doelmatigheid van het VCA certificaat. Er zullen zeker lezers opstaan die daar commentaar op willen geven. Alstublieft niet doen!
Veiligheidstrainingen
Eigenlijk is mijn brandende vraag waarom er bij veel bedrijven zo weinig aandacht besteed wordt aan de veiligheidstrainingen? Het gaat mij daarbij meer om de bewustwording dat ook veiligheid c.q. veilig werken te trainen valt. Ook hier zal wel weer commentaar op komen dat veiligheidsbewustzijn of een verbetering van het veiligheidsgedrag van medewerkers geen garantie is voor het voorkomen van bedrijfsongevallen. Sommige lezers zullen aan willen geven dat dit wetenschappelijk niet bewezen is.
Maar mag ik het simpele voorbeeld geven van het opvoeden van kinderen. Kinderen moeten ook leren dat bepaalde zaken gevaarlijk kunnen zijn. Bijvoorbeeld klimmen op dingen en kunnen vallen, rekening moeten houden met het verkeer, etc. We besteden daar als ouders veel aandacht aan, omdat we het beste voor hebben met onze kinderen. Want kinderen zien nog geen gevaren. We moeten hen veiligheidskennis bijbrengen. En jammer genoeg gaat dat ook wel eens fout. Maar over het algemeen kunnen we door opvoeden veel voorkomen.
We zijn van mening dat we werknemers, die in principe geen gevaar zien, ook kunnen leren dat er gevaren c.q. risico’s zijn. Natuurlijk liggen de begrippen van jouw veiligheid en mijn veiligheid heel sterk uiteen. Als voorbeeld wil ik hier noemen dat er mensen zijn die werken op een dak absoluut niet eng vinden en daar gewoon hun werk doen. Dit terwijl er anderen zijn die zich een meter boven de grond al niet meer veilig voelen. Er zijn ook jonge bestuurders die net hun rijbewijs gehaald hebben en denken zij de auto kunnen beheersen als Max Verstappen en dat dan ook willen laten zien. Soms met desastreuze gevolgen. Dus gevoel voor veiligheid en onveiligheid is over het algemeen zeer verschillend. Dus werk aan de winkel om die houding te veranderen en de veiligheidskennis te vergroten!
Wettelijke plicht
Ik ben van mening dat medewerkers te trainen zijn om gevaren te zien door het duidelijk geven van praktijkvoorbeelden. Geen ellenlange theoretische verhaaltjes, maar praktijk gerelateerd.
Hierbij wil ik er nog op wijzen dat voorlichting en training een wettelijke plicht is van de werkgever. In de Arbeidsomstandighedenwet artikel 8 wordt gesproken over voorlichting en onderricht, waarbij staat dat de werkgever zorgt voor doeltreffende informatie en onderricht over de taken, de met deze taken verbonden risico’s, instructies over het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen en de noodzaak van op arbeidsmiddelen aangebrachte beveiligingen. Ik zou hier toe willen voegen etc., etc., etc.
Wij als Interactieve Veiligheids Opleidingen Barneveld doen dat door tijdens onze veiligheidstrainingen aansprekende filmpjes over ‘don’ts’ te laten zien. Natuurlijk gaan wij tijdens een training in op allerlei veiligheidsaspecten, het belang van afschermingen en veiligheden, het belang van het in stand houden van de veiligheid en deze niet te manipuleren. Maar ook op het belang van het veilig stellen van een machine of productielijn voor het zoeken en oplossen van storingen, schoonmaak- en onderhoudswerkzaamheden. De praktijk laat zien dat veel ernstige bedrijfsongevallen gerelateerd zijn aan het niet veilig stellen van de machine.
Missie
Nu zijn er weer lezers die roepen dat dit artikel te commercieel getint is en wij alleen maar trainingen willen verkopen. Laat ik hen voor zijn. Zeker, we willen trainingen verkopen. Maar wij hebben als bedrijf ook een missie. Onze missie bestaat er uit dat wij mensen willen trainen om veiliger te werken, omdat wij van mening zijn dat elk bedrijfsongeval er één te veel is. Kunnen wij met onze trainingen alle bedrijfsongevallen reduceren tot nul? Die droom hebben we niet. We zijn realistisch genoeg om te beseffen dat er altijd situaties kunnen ontstaan waar het toch fout kan gaan. Wel geloven we dat trainingen mee kunnen werken aan een betere bewustwording van de ‘eigen’ veiligheid en die van collega’s.
De realiteit is natuurlijk ook dat we er met een training één keer in de 5 of 10 jaar niet zijn. Veiligheid hoort binnen het bedrijf een terugkomend onderwerp te zijn. Ook hier geldt weer dat dit een verantwoording is van het management en de leidinggevenden. Ook zal er afdoende toezicht moeten zijn om steeds de vinger aan de pols te houden.
In mijn vorige artikel riep ik het Nederlandse management op om zich te laten trainen en hun kennis over veiligheid te vergroten. Daarbij voegen we nu de oproep om ook de medewerkers te laten trainen. Veiligheid is iets dat door iedereen van hoog tot laag gedragen moet worden. Dan kan de veiligheid binnen een bedrijf verbeteren.
Ook in veiligheid geldt: Een gewaarschuwd mens telt voor twee!
Afbeelding via Freepik Creativeart