Werkbak op heftruck vanaf 1 juli 2020 niet meer toegestaan. Maar is de de veiligheid hiermee gediend?
Artikel 7.23.d. gewijzigd
Door een wijziging van artikel 7.23.d. van het Arbeidsomstandighedenbesluit op 1 juli 2020 is het gebruik van een werkbak op een heftruck (hefwerktuig) niet meer toegestaan. Kan dus linea recta de schroothoop op! Wanneer werken in een werkbak nog wel toegestaan is, is door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid verwoord in de Leidraad werkbak/werkplatform van juni 2020.
Voorheen was incidenteel gebruik toegestaan
In het Arbeidsomstandighedenbesluit is het uitgangspunt dat hijsen of heffen van werknemers alleen is toegestaan met behulp van arbeidsmiddelen die daar speciaal voor bestemd zijn (artikel 7.18 Arbobesluit). Voorheen was het mogelijk om op grond van artikel 7.23.d. ook gebruik te maken van de uitzonderingsregel dat hef- en hijswerktuigen, die niet bestemd zijn voor hijsen of heffen van personen, in te zetten als er passende maatregelen waren genomen om het werk veilig uit te voeren. Op grond van deze uitzondering was het mogelijk om een werkbak op een heftruck te gebruiken, binnen de beperking van enkele keren per jaar en met een tijdsduur van maximaal 4 uur per keer. In lid 2 van het artikel werd expliciet gesproken over een heftruck of soortgelijk mobiel hefwerktuig. In lid 3 van het artikel stond als extra voorwaarde dat de bedieningsplaats van het hijs-of hefwerktuig tijdens de werkzaamheden permanent bemand moest zijn.
Artikel 7.23.d. Arbeidsomstandighedenbesluit van voor 1 juli 2020 lid 1
Artikel 7.18, vierde lid, is niet van toepassing op het vervoer van werknemers met behulp van een werkbak die is gekoppeld aan een hijs- of hefwerktuig indien vanuit die werkbak werkzaamheden worden verricht die jaarlijks hooguit enkele keren plaatsvinden en die per keer niet langer duren dan vier uren, op plaatsen die moeilijk bereikbaar zijn en indien toepassing van andere, meer geëigende middelen om die plaatsen te bereiken, grotere gevaren zou meebrengen dan het vervoer van werknemers met een werkbak als vorenbedoeld, of de toepassing van zodanige middelen redelijkerwijs niet kan worden gevergd.
Nu alleen werkbak aan hijswerktuig toegestaan onder extra voorwaarden
Op zich niets mis mee. Klare taal. Duidelijke voorwaarden. Nu is de heftruck of hefwerktuig niet meer terug te vinden in het artikel. Door de wijziging van artikel 7.23.d. wordt de uitzondering bij het gebruik van een werkbak expliciet gekoppeld aan een hijswerktuig. Dit dan ook nog onder een flink aantal specifieke voorwaarden. Voorwaarden om een werkbak aan een hijswerktuig te gebruiken:
- het maken van een werkplan,
- goedkeuring van het werkplan door een gecertificeerde hoger veiligheidskundige,
- aanmelding van de werkzaamheden 2 dagen vooraf bij https://inspectieszw.nl/melden/werkbakken-en-platformen.
- De opdrachtgever of werkgever is verantwoordelijk voor de voorbereidingen. Op overtreding van het besluit staan flinke boetes.
Wat zullen kleine bedrijven gaan doen?
Dit betekent dus dat ook voor werkzaamheden met een beperkte tijdsduur, zoals bijvoorbeeld het vervangen van TL buizen in een bedrijfshal, er gebruik gemaakt moet gaan worden van een hoogwerker. Deze nieuwe maatregel zal voor veel kleine bedrijven die niet beschikken over een hoogwerker veel impact hebben. Voor deze bedrijven blijft er niets anders over dan, als het nodig is, een hoogwerker te huren. Grote vraag is natuurlijk of men dit ook gaat doen of dat men toch allerlei noodgrepen gaat toepassen. Misschien gaat men toch weer ouderwets op de lepels van de heftruck staan. Natuurlijk verboden en zeer onveilig, maar ………..
Wordt het door de wetswijziging nu veiliger?
Dus de grote vraag is of de veiligheid met deze wetwijziging is gediend. De uitzondering die eerder van toepassing was, gaf juist de mogelijkheid om op een veilige manier toch korte werkzaamheden op hoogte uit te voeren. Nu vraagt het om meer actie en kosten. Een hoogwerker huren voor het vervangen van een paar lampen maakt de vervanging op eens een stuk kostbaarder. Hoogwerker huren, ophalen, opstellen, gebruiken en weer terugbrengen. Veel werk en kosten voor werkzaamheden van korte duur. Mogelijk kan dit gaan resulteren in het feit dat de verlichting van een werkplaats eerst voor meer dan de helft kapot moet zijn voordat men deze gaat vervangen. Betekent dus minder licht op de werkvloer. Levert dit dan geen veiligheidsissue op? De wetgever heeft hier schijnbaar geen rekening mee gehouden.
Kan het ook niet gaan resulteren in verkeerd en ondeskundig gebruik van de hoogwerker? Huren van een hoogwerker is zo gedaan maar niet iedereen kan veilig met een hoogwerker werken. De afgelopen maanden hebben we regelmatig gehoord over ongevallen met omgevallen hoogwerkers. In 2017 melde de Inspectie SZW dat er jaarlijks 16 ernstige ongevallen waren met hoogwerkers. Ook dit dient volgens mij niet de veiligheid. Natuurlijk spreekt de wet over het alleen mogen werken met een hoogwerker als men beschikt over de benodigde specifieke deskundigheid. Maar de ongevallen wijzen erop dat die deskundigheid er niet altijd is.
Volgens mij is de Nederlandse aanpassing van het artikel 7.23.d in tegenspraak met de artikel 3.2.1. van Bijlage II van de Europese Richtlijn Arbeidsmiddelen 2009/104/EG. Voorheen was volgens mij het betreffende artikel 7.23.d meer in overeenstemming met deze eis.
Bijlage II van de Europese Richtlijn Arbeidsmiddelen 2009/104/EG artikel 3.1.2. Het hijsen/heffen van werknemers is uitsluitend toegestaan met behulp van speciaal daarvoor bestemde arbeidsmiddelen.
Het hijsen/heffen van werknemers is uitsluitend toegestaan met behulp van speciaal daarvoor bestemde arbeidsmiddelen. Onverminderd artikel 5 van Richtlijn 89/391/EEG, mogen bij wijze van uitzondering niet daarvoor bestemde arbeidsmiddelen worden gebruikt voor het hijsen/heffen van werknemers, mits passende maatregelen zijn genomen om de veiligheid te waarborgen, overeenkomstig de nationale wetgevingen of praktijken die in passend toezicht voorzien.
Wanneer werknemers aanwezig zijn op arbeidsmiddelen die dienen voor het hijsen/heffen van lasten moet de bedieningspost permanent zijn bemand. De werknemers die worden gehesen/geheven moeten over een veilig communicatiemiddel beschikken. Er moeten de nodige voorzieningen worden getroffen om hen bij gevaar te kunnen evacueren.
Reactie staatssecretaris op kamervragen i.v.m. de wetswijziging
De Vereniging voor Verticaal Transport (VVT) heeft al aangegeven dat men ook niet blij is met de beperkingen die er nu zijn voor het werken met een werkbak aan een hijskraan. Men geeft aan dat men van mening is dat dit zeer kostenverhogend (€ 42 miljoen meer kosten) zal werken en dat de veiligheid er niet mee gediend zal zijn. Ondertussen is door de staatssecretaris mevr. T. van Ark in juni 2020 een antwoord geweest op kamervragen. In de kamervragen wordt jammer genoeg alleen ingegaan op de nieuwe regels voor de werkbak aan een hijskraan. Men is de mogelijkheid van de werkbak op de heftruck even vergeten. De staatssecretaris benadrukt in haar antwoord dat er zelf sprake is van een voordeel omdat de frequentie en tijdsduurbeperking vervallen is in het nieuwe artikel 7.23.d. In de kamervragen en het antwoord van de staatssecretaris wordt jammer genoeg geen aandacht gegeven aan de werkbak op de heftruck. In haar antwoord stelt de staatssecretaris zelfs dat artikel 7.23.d. nu meer in overeenstemming zou zijn met de Europese Richtlijn Arbeidsmiddelen 2009/104/EG. Zij wijst daarbij op artikel 3.1.2. van de Richtlijn. Jammer genoeg vergeet ze dat daar over heffen en hijsen van werknemers gesproken wordt. Vanaf 1 juli 2020 is het werken met een werkbak in het Arbeidsomstandighedenbesluit beperkt tot hijsen. Ik kan alleen maar concluderen dat t.a.v. de uitzondering van heffen van personen het Arbeidsomstandighedenbesluit artikel 7.23.d. nieuw niet in overeenstemming is met de Europese Richtlijn Arbeidsmiddelen 2009/104/EG.
Werkbak op verreiker nog wel toegestaan?
Op verschillende sites is te lezen dat een werkbak gekoppeld aan een verreiker wel nog toegestaan is. Ook dat weer onder de gestelde specifieke voorwaarden zoals bijvoorbeeld een samenbouwverklaring. Men stelt dat een verreiker multifunctioneel is en ingezet kan worden als hefwerktuig en hijswerktuig. Voor de goede orde moeten we hier wel vermelden dat gekoppeld iets anders betekent dan geplaatst op de lepels van de verreiker. Een verreiker met lepels is namelijk een hefwerktuig. De vorken moeten dan dus verwijderd zijn en de werkbak zou dan aan de mast van de verreiker gekoppeld moeten zijn. Lees op deugdelijke wijze samengebouwd zijn. Zie ik in de praktijk niet zo gauw gebeuren. Maar gelukkig zijn op de projecten waar verreikers gebruikt worden vaak ook wel hoogwerkers aanwezig. Dus wat dat betreft heeft men een goed en veilig alternatief.
Conclusie
Als ik alles op een rijtje zet dan kan ik alleen maar concluderen dat de aanpassing van artikel 7.23.d van het Arbeidsomstandighedenbesluit niet in overeenstemming is de Europese Richtlijn Arbeidsmiddelen 2009/104/EG. Ik verwacht dan ook dat de praktijk, door het schrappen van het incidentele gebruik van de werkbak op een heftruck waarschijnlijk zal laten zien dat het er niet veiliger op zal worden.